Bảo vệ thành công luận án tiến sĩ Văn hóa học “ Nghề kim hoàn Châu Khê – Hàng bạc: Sự kết nối nông thôn và đô thị”

NCS. Đỗ Đông Hưng chụp ảnh lưu niệm cùng hội đồng

Mục đích nghiên cứu:

Thông qua việc khảo tả và phân tích, luận giải về các mối quan hệ trong hoạt động của nghề kim hoàn giữa làng Châu Khê và phố Hàng Bạc từ quá khứ đến hiện tại, luận án muốn làm rõ sự kết nối giữa nông thôn và đô thị.

Đóng góp mới về khoa học của luận án

Luận án làm rõ sự kết nối của một khu vực nông thôn châu thổ Bắc Bộ và khu vực nội đô Hà Nội, thông qua mối quan hệ trong nghề kim hoàn giữa làng Châu Khê và phố Hàng Bạc. Sự kết nối này được hình thành từ hàng trăm năm trước và được duy trì tới hiện tại với các biểu hiện khác nhau ở từng giai đoạn lịch sử, ở các chiều cạnh khác nhau, từ con người, chu trình sản xuất đến các thực hành văn hóa- xã hội.

Luận án cho thấy, việc nghiên cứu mạng lưới xã hội của cư dân làng nghề kim hoàn Châu Khê, cùng với các nghiên cứu liên quan của các học giả đi trước giúp tạo nên bức tranh tổng thể về làng nghề thủ công truyền thống của Việt Nam. Từ đó, kết quả nghiên cứu góp phần làm cơ sở lý thuyết cũng như nguồn tài liệu phục vụ cho giảng dạy về mỹ thuật truyền thống và chế tác các sản phẩm thủ công truyền thống mà cụ thể ở đây là các sản phẩm kim hoàn.

Luận án còn góp phần bổ sung tư liệu trong nghiên cứu cấu trúc mạng xã hội của cư dân làng nghề đồng bằng sông Hồng nói riêng và nghiên cứu về làng nghề nói chung ở Việt Nam, đồng thời đóng góp thêm tài liệu về mối quan hệ mật thiết giữa nông thôn và đô thị với sự tồn tại tính liên tục giữa nông thôn và đô thị.

Ý nghĩa của luận án:

Ý nghĩa lý luận: Luận án góp phần phát triển lý thuyết về mối quan hệ nông thôn- đô thị trong tiến trình hình thành và vận hành của các làng nghề (truyền thống) và phố nghề tại Việt Nam, qua nghiên cứu trường hợp nghề kim hoàn ở làng Châu Khê và phố Hàng Bạc. Luận án cũng làm rõ tính chất liên tục- tương tác- chuyển hóa giữa không gian nông thôn và không gian đô thị, từ đó đưa ra các luận điểm mới về quá trình đô thị hóa mang tính kế thừa và thích ứng văn hóa, thay vì thay thế triệt để.

Việc phân tích các mối quan hệ kinh tế- xã hội và văn hóa, cấu trúc nghề nghiệp và cơ chế duy trì sự kết nối giữa cộng đồng làng nghề với không gian đô thị, luận án giúp nhận diện rõ về khu vực nông thôn và đô thị không phải là hai cực đối lập hoàn toàn với nhau mà có mối quan hệ cộng sinh trong quá trình phát triển. Kết quả nghiên cứu của đề tài cũng giúp củng cố quan điểm nghiên cứu về làng xã vùng châu thổ sông Hồng không hoàn toàn “đóng” mà “mở”, ít nhất là đối với các làng nghề thủ công truyền thống. 

Ý nghĩa thực tiễn: Luận án cung cấp một cái nhìn tổng thể và có chiều sâu về lịch sử, cấu trúc tổ chức, cơ chế hoạt động và các mối quan hệ kinh tế- xã hội trong nghề kim hoàn ở làng Châu Khê và phố Hàng Bạc, từ đó góp phần xây dựng cơ sở dữ liệu về văn hóa nghề truyền thống phục vụ cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Luận án chỉ ra những giá trị cốt lõi, yếu tố bền vững và các nguy cơ mai một của mối liên kết nông thôn- đô thị qua thực hành nghề kim hoàn truyền thống, cũng như thách thức trong việc bảo tồn nghề truyền thống gắn với phát triển kinh tế sáng tạo và du lịch văn hóa đô thị trong bối cảnh hiện nay.

Luận án có thể là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà nghiên cứu văn hóa, các nhà quản lý văn hóa, những người làm chính sách về nghề thủ công truyền thống, các nhà quy hoạch đô thị, cũng như các cộng đồng nghề trong việc xây dựng chính sách bảo tồn và phát triển bền vững làng nghề và phố nghề.

Luận án là một nguồn tài liệu tham khảo hữu ích đối với những người quan tâm đến vấn đề vốn xã hội và các chiến lược duy trì mạng lưới xã hội, sự kết nối nông thôn- đô thị trong bối cảnh hiện nay. Luận án cũng góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của nghề thủ công truyền thống, thúc đẩy sự tham gia tích cực của người dân trong quá trình gìn giữ và làm giàu bản sắc văn hóa dân tộc.

Luận án được các thành viên Hội đồng nhất trí thông qua.