Hoạt động tạp chí

Hội thảo: Đổi mới và nâng cấp tạp chí khoa học xã hội theo tiêu chuẩn quốc tế

Ngày đăng: 25/06/2016 | Lượt xem: 974

Một trong những vấn đề hết sức cấp bách đối với các tạp chí khoa học xã hội ở nước ta hiện này là chưa có tạp chí nào đạt chuẩn quốc tế (theo chuẩn ISI hoặc Scopus). Đây là điều trăn trở của những nhà quản lý khoa học và đội ngũ những người làm khoa học nước ta nói chung và đối với ban Lãnh đạo Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, các tạp chí thuộc Viện Hàn lâm nói riêng trong những năm qua. Do vậy, ngày 20 tháng 6 năm 2016, tại Sapa, Lào Cai, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã tổ chức Hội thảo khoa học Đổi mới và nâng cấp tạp chí khoa học xã hội theo tiêu chuẩn quốc tế. Đây là chủ đề được tiếp nối từ Hội thảo Xây dựng các tạp chí khoa học xã hội theo tiêu chuẩn quốc tế đã được Viện Hàn lâm đặt ra và thảo luận từ năm 2014.

Tới dự Hội thảo có GS.TS. Nguyễn Quang Thuấn, Bí thư đảng uỷ, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; PGS.TS. Bùi Nhật Quang, Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; PGS.TS. Phạm Văn Đức, Phó bí thư đảng uỷ, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm, Chủ tịch Liên Chi hội Nhà báo Viện Hàn lâm; Thủ trưởng các cơ quan tham mưu giúp việc Chủ tịch Viện Hàn lâm; Đại diện Lãnh đạo các đơn vị trực thuộc, Lãnh đạo các tạp chí cùng các cán bộ công tác tại các tạp chí chuyên ngành thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Tham dự Hội thảo có TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Lào Cai.

GS.TS. Nguyễn Quang Thuấn, Bí thư đảng uỷ, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

phát biểu khai mạc Hội thảo

Phát biểu khai mạc và chỉ đạo Hội thảo, GS.TS. Nguyễn Quang Thuấn cho rằng, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam là một trong những cơ quan có nhiều tạp chí, với 34 tạp chí chuyên ngành, các tạp chí đã truyền tải những tri thức khoa học xã hội và nhân văn, là diễn đàn khoa học thuộc các giới, các lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn. Trong những năm qua, các tạp chí đã đóng góp những thành tích chung cho Viện Hàn lâm.

Trong quá trình phát triển và hội nhập quốc tế hiện nay, các tạp chí đang đứng trước những vấn đề lớn cần thảo luận như: Một là, số lượng tạp chí nhiều nhưng chất lượng tạp chí chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới và hội nhập quốc tế. Hai là, số lượng phát hành không tăng, thậm chí một số tạp chí còn giảm. Vấn đề đặt ra là do chất lượng tạp chí hay do nhu cầu xã hội thay đổi. Vì nếu không đẩy mạnh được phát hành thì ý nghĩa xã hội hoá các công trình khoa học và tác dụng của nó đối với xã hội giảm đi. Ba là, về cơ chế tài chính và cơ chế quản lý chung đối với các tạp chí có gì bất cập cần đổi mới; cơ chế tài chính nào phù hợp cho Ban biên tập, Hội đồng biên tập và độc giả viết bài. Chúng ta cần tìm ra cơ chế tài chính phù hợp, tạo điều kiện và động lực để các tạp chí tiếp tục phát triển. Bốn là, vấn đề trọng tâm của Hội thảo cần tập trung phân tích, thảo luận là tiêu chuẩn quốc tế gồm những tiêu chuẩn gì? Những tiêu chuẩn nào có thể làm trước, những tiểu chuẩn nào cần có lộ trình? Chọn lựa tạp chí nào để đầu tư trong lộ trình nhất định để đạt được các tiêu chuẩn quốc tế. Năm là, vấn đề xây dựng báo điện tử của Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam.

Các tham luận và các ý kiến phát biểu tại Hội thảo đã tập trung phân tích và thảo luận về những vấn đề chính như:

Thứ nhất, tiêu chuẩn quốc tế của tạp chí khoa học và vấn đề áp dụng vào các tạp chí khoa học xã hội. Để đạt được tiêu chuẩn của một tạp chí quốc tế đòi hỏi rất nhiều tiêu chí khác nhau. Tuy nhiên, các ý kiến tham luận tại Hội thảo cho rằng, tựu chung lại có 5 tiêu chuẩn cơ bản: 1. Tiêu chí về thể thức xuất bản: Tên tạp chí cụ thể, rõ ràng; ngôn ngữ thể hiện bằng tiếng Anh (hoặc nếu xuất bản bằng ngôn ngữ khác thì yêu cầu cần có các thông tin tên tác giả, tóm tắt, từ khoá phải thể hiện bằng tiếng Anh); bài viết phải có tài liệu tham khảo, trích dẫn; xuất bản phải đúng kỳ hạn. 2. Hình thức trình bày. Bìa tạp chí phải ghi rõ số, tháng, năm xuất bản; mã số chuẩn quốc tế ISSN; tên, địa chỉ cơ quan xuất bản tạp chí; không in quản cáo và ảnh không liên quan tới nội dung bài báo; không ghi học hàm, học vị của các thành viên Hội đồng biên tập và tác giả bài viết; không ghi tên người phản biện; bài viết phải có thông tin ngày nhận bài, ngày phản biện, ngày duyệt đăng bài, mã số phân loại chuyên ngành của bài báo. 3. Tổ chức Hội đồng biên tập. Hội đồng biên tập phải là các nhà khoa học đầu ngành, có uy tín ở trong nước và quốc tế. Thành viên Hội đồng biên tập có ít nhất hơn 1/3 số thành viên là các nhà khoa học uy tín quốc tế. 4. Về nội dung khoa học của tạp chí. Tiêu chí này yêu cầu bài viết đăng trên tạp chí khoa học phải có tối thiểu hai phản biện kín; dung lượng tối đa không quá 9000 từ; các trích dẫn phải rõ ràng và tìm được trên hệ thống cơ sở dữ liệu của ISI hoặc của Scopus. Đặc biệt, bài báo khoa học phải có kết quả nghiên cứu mới và có ý nghĩa về mặt lý luận hoặc thực tiễn. 5. Yêu cầu về Website của tạp chí. Tạp chí khoa học phải có Website riêng hoặc hệ thống trực tuyến trong quản lý xuất bản. Các thông tin trên Website được cập nhật giống như bản in của tạp chí.

Các ý kiến thảo luận đều thống nhất rằng, về mặt hình thức theo tiêu chuẩn quốc tế chúng ta có thể sớm thực hiện được, tuy nhiên, tiêu chí về Hội đồng biên tập; nội dung khoa học cần có lộ trình thời gian để thực hiện.

Thứ hai, thảo luận về Quy chế tổ chức và hoạt động của các tạp chí thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (bản dự thảo). Các ý kiến thảo luận đều thống nhất về việc Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam cần phải đưa ra Quy chế tổ chức và hoạt động của các tạp chí để thay thế Quy chế cũ. Trong quy chế mới cần phải làm rõ vai trò, vị trí, cơ chế và kinh phí hoạt động của Hội đồng biên tập; cơ chế tài chính mới về nhuận bút, phản biện để nâng cao chất lượng bài viết đăng trên tạp chí khoa học.

Thứ ba, về Dự thảo xây dựng Báo điện tử của Viện Hàn lâm. Sau khi nghe PGS.TS. Bùi Nhật Quang, Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm trình bày một số vấn đề sơ bộ về việc thành lập Báo Điện tử Viện Hàn lâm, các ý kiến thảo luận tập trung làm rõ những vấn đề liên quan như: sự cần thiết của Báo điện tử; tôn chỉ, mục đích; mô hình tổ chức và cơ chế tài chính... Tuy nhiên, có một số ý kiến chưa thống nhất về tên gọi của báo điện tử Viện Hàn lâm.

PGS.TS. Phạm Văn Đức, Phó bí thư đảng uỷ, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm, Chủ tịch Liên Chi hội Nhà báo

Viện Hàn lâm cùng đoàn đại biểu Tạp chí Nhân lực Khoa học xã hội tham dự Hội thảo.

Tổng kết Hội thảo, PGS.TS. Phạm Văn Đức thay mặt Lãnh đạo Viện Hàn lâm khái quát những điểm chính của Hội thảo: Thứ nhất, việc đổi mới và nâng cấp các tạp chí khoa học tại Viện Hàn lâm theo tiêu chuẩn quốc tế là khách quan, rất cấp thiết nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới và hội nhập quốc tế. Thứ hai, việc đổi mới và nâng cao chất lượng tạp chí là có thể thực hiện được. Trong các tiêu chuẩn quốc tế có những tiêu chuẩn chúng ta có thể thực hiện được ngay như về hình thức, về Hội đồng biên tập, về Quy chế hoạt động. Viện Hàn lâm sẽ sớm ban hành các quy định thống nhất mang tính chuẩn hóa về hình thức trình bày của các tạp chí khoa học của Viện. Tuy nhiên, có những tiêu chí cần có quá trình xây dựng, cần có lộ trình từng bước vững chắc. Thứ ba, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam sẽ lựa chọn một số tạp chí để đầu tư có trọng điểm để xây dựng theo các chuẩn quốc tế, từ đó từng bước nâng cấp các tạp chí khác theo chuẩn quốc tế. Thứ tư, việc xuất bản Báo Điện tử Viện Hàn lâm là cần thiết nhằm phản ánh nhanh đối với những vấn đề xã hội; đưa những kết quả nghiên cứu khoa học vào thực tiễn cuộc sống; làm cho xã hội hiểu rõ hơn chức năng, nhiệm vụ và những đóng góp thiết thực của Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam.

Hội thảo “Đổi mới và nâng cấp tạp chí khoa học xã hội theo tiêu chuẩn quốc tế” đã đi vào bàn thảo và giải quyết những vấn đề cốt lõi của việc xây dựng các tạp chí khoa học xã hội thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam theo chuẩn quốc tế. Hội thảo đã gợi mở nhiều giải pháp, kiến nghị đối với các cấp quản lý để từng bước có những cơ chế, chính sách phù hợp mở đường cho các tạp chí nâng cao chất lượng về nội dung và hình thức theo chuẩn quốc tế.

Tin: Vũ Mạnh Toàn

Ảnh: Mai Hoa